ЗША могуць вывесці сваіх вайскоўцаў з краін Балтыі на фоне перамоў з Расіяй — Financial Times
Еўрапейцы тады ўстануць перад цяжкім выбарам.
Замежнапалітычны аглядальнік газеты Financial Times Гідэон Рахман мяркуе, што прамова віцэ-прэзідэнта ЗША Джэя Дзі Вэнса на Мюнхенскай канферэнцыі па бяспецы на мінулым тыдні, у якой ён заявіў, што свабода слова і дэмакратыя знаходзяцца пад пагрозай з боку еўрапейскай эліты, мела адваротны эфект. Яна пераканала многіх слухачоў у тым, што цяпер самі Злучаныя Штаты становяцца пагрозай для Еўропы.
Як піша Рахман, у натоўпе за межамі канферэнц-залы адзін з вядучых нямецкіх палітыкаў яму сказаў: «Гэта быў адкрыты напад на еўрапейскую дэмакратыю». Высокапастаўлены дыпламат адзначыў: «Цяпер цалкам відавочна: Еўропа засталася адна». Калі журналіст спытаўся, ці лічыць ён цяпер ЗША праціўнікам, той адказаў: «Так».
Аўтар артыкула сцвярджае, што самая пазітыўная ацэнка прамовы, якую ён пачуў, была: «інфантыльная лухта», якая адрасавана амерыканскай аўдыторыі і таму вартая ігнаравання. Але калі разабраць словы Вэнса і змясціць іх у кантэкст рашэння Дональда Трампа пайсці на збліжэнне з Уладзімірам Пуціным, абмінаючы Украіну і Еўропу, становіцца ясна, што амерыканскія культурныя войны, міжнародная бяспека і еўрапейская палітыка больш неразрыўныя.
Што зрабіў Вэнс? Ён змяніў паняцці свабоды, дэмакратыі і агульных каштоўнасцяў, якія ўжо 80 гадоў з'яўляюцца асновай заходняга альянсу. У ягоным бачанні барацьба за свабоду ў Еўропе ўжо не зводзіцца да стрымлівання агрэсіўнай Расіі, як гэта было для Гары Трумэна або Рональда Рэйгана. Для Вэнса змаганне за свабоду — гэта бітва за выратаванне «заходняй цывілізацыі», як яе вызначаюць Ілан Маск і іншыя, ад пагрозы масавай іміграцыі і «вірусу абуджанага розуму» (woke mind virus).
Ідэалогія адміністрацыі Трампа азначае, што ў пэўных аспектах яна мае больш супольнага з Пуціным, чым з Уладзімірам Зяленскім. Пуцін успрымаецца як воін, які змагаецца за сваю краіну і кансерватыўныя каштоўнасці, а ўкраінскі прэзідэнт — як нахлебнік з няправільнымі сябрамі ў Еўропе.
Для адміністрацыі Трампа сапраўднымі саюзнікамі ў Еўропе з'яўляюцца крайне правыя сілы. Заклікаючы да таго, каб Альтэрнатыва для Германіі (AfD) атрымала доступ да ўлады, Вэнс фактычна патрабуе, каб Еўропа ператварылася ў маштабную версію Венгрыі Віктара Орбана — мяккую аўтакратыю з прыязным стаўленнем да Пуціна. Паказальна, што падчас канферэнцыі ў Мюнхене Вэнс знайшоў час сустрэцца з Алісай Вайдэль, сустаршынёй AfD, але не з канцлерам Олафам Шольцам.
У ацэнцы Рахмана, сказанае Вэнсам вызначалася глыбокай крывадушнасцю.
Аргументы Вэнса былі класічным расійскім прыёмам «А што наконт…» (whataboutism) — спробай адцягнуць увагу ад гатоўнасці Трампа здрадзіць Украіне.
Відавочна, што Трамп мае намер дамовіцца з Пуціным наконт Украіны цераз галовы Зяленскага і еўрапейцаў. Гэта можа мець трагічныя наступствы для Кіева, якому, магчыма, давядзецца пагадзіцца на тэрытарыяльныя страты без гарантый бяспекі на будучыню. Альтэрнатыва — змагацца далей без амерыканскай дапамогі.
Наступствы для ўсёй Еўропы таксама трывожныя. Пуцін хоча вывядзення войск НАТА з усёй тэрыторыі былога савецкага блока.
Еўрапейскія чыноўнікі мяркуюць, што Трамп, хутчэй за ўсё, пагодзіцца вывесці амерыканскія войскі з краін Балтыі і, магчыма, далей на захад, пакідаючы ЕС безабаронным перад расійскай арміяй, якая, згодна з папярэджаннямі ўрадаў краін НАТА, рыхтуецца да больш маштабнага канфлікту за межамі Украіны.
Што рабіць Еўропе?
Зразумела, піша Рахман, ЗША больш нельга лічыць надзейным саюзнікам для Еўропы. Але палітычныя амбіцыі адміністрацыі Трампа ў Еўропе азначаюць, што цяпер Амерыка — гэта яшчэ і праціўнік, які пагражае дэмакратыі і нават тэрыторыі Еўропы (напрыклад, у выпадку з Грэнландыяй).
Што ж рабіць? Еўрапейцам трэба тэрмінова рыхтавацца да таго дня, калі амерыканскія гарантыі бяспекі будуць канчаткова знятыя. Гэта патрабуе як стварэння самастойнай абароннай прамысловасці, так і фарміравання еўрапейскага пагаднення аб узаемнай абароне акрамя НАТА, якое ўключала б не толькі краіны ЕС, але і Вялікабрытанію, Нарвегію ды іншых партнёраў.
Аўтар упэўнены, што Трамп будзе выкарыстоўваць любыя рычагі, каб змусіць еўрапейскіх саюзнікаў падпарадкавацца яго патрабаванням — ад гандлю і бяспекі да іх унутранай палітыкі. Гэта азначае, што Еўропа мусіць распачаць складаны працэс «зніжэння рызык» у адносінах з ЗША, вызначаючы сферы небяспечнай залежнасці і пазбаўляючыся іх.
Аўтар папярэджвае: калі Еўропа даверыць сваю крытычную інфраструктуру тэхналогіям Маска, гэта створыць новую сур'ёзную ўразлівасць для яе. Адміністрацыя Трампа таксама будзе патрабаваць ад Еўропы закупляць больш амерыканскай зброі. Але ва ўмовах цяперашняй палітычнай сітуацыі гэта было б вялікай памылкай.
Рахман адзначае, што многія еўрапейцы не прымуць яго ідэю зніжэння залежнасці ад ЗША і ўмацавання ўласнай бяспекі, бо палічаць гэта нерэалістычным. Але ім варта ўсвядоміць, што цяпер пад пагрозай іх свабода. «Вэнс меў рацыю ў гэтым пытанні. Але не ў тым сэнсе, у якім ён думаў», — піша амерыканскі аглядальнік.
Каментары