Miunchienskaja pramova Vensa pra novuju palityku ZŠA i čakańni ad Jeŭropy — poŭny tekst

Jašče da pačatku Miunchienskaj kanfierencyi pa biaśpiecy krynicy paviedamlali, što vice-prezident ZŠA Džej Dzi Vens vystupić na joj z pramovaj, jakaja moža źmianić adnosiny pamiž dvuma bakami Atłantyki.

Z ulikam žorstkich supiarečnaściaŭ jeŭrapiejskich stalic z novymi ŭładami ZŠA pa pytańniach biaśpieki — ad pahroz ZŠA zachapić Hrenłandyju, jakaja jość suvierennaj terytoryjaj Danii, da razychodžańnia padychodaŭ da supraćstajańnia Rasii — ad hetaj pramovy čakali adpaviednych pasłańniaŭ. Adnak vyjaviłasia, što havorka išła pra zusim inšuju temu.

Džej Dzi Vens, pa sutnaści, abviaściŭ, što ZŠA i Jeŭropu ŭ ich ciapierašnim vyhladzie nie łučać supolnyja kaštoŭnaści.

Vice-prezident ZŠA adkryta zajaviŭ pra padtrymku jeŭrapiejskich ultrapravych i vystupiŭ z patrabavańniami na ich karyść — adkryta padtrymaŭšy padychod, jaki raniej ad imia ZŠA vykarystoŭvaŭ tolki Iłan Mask.

Džej Dzi Vens vystaviŭ Jeŭropie patrabavańni, jakija aŭdytoryja sustreła ledzianym maŭčańniem. Siarod ich, naprykład, spynieńnie baraćby z dezynfarmacyjaj. Tym bolš što pramova Vensa taksama ŭtrymlivała šerah padtasovak faktaŭ — samy jarki heta była ličba mihrantaŭ u 2022 hodzie.

Idei, zakładzienyja ŭ pramovie, adlustroŭvajuć ład myśleńnia novaj administracyi ZŠA. My pierakłali i publikujem poŭny tekst jahonaha vystupu.

Miunchienskaja pramova vice-prezidenta ZŠA Džeja Dzi Vensa, 14 lutaha 2025 hoda

Siońnia ja chaču pahavaryć z vami pra našy supolnyja kaštoŭnaści.

Jak vy viedajecie, ja ŭžo vystupaŭ na Miunchienskaj kanfierencyi jak sienatar. Ale ciapier nastaŭ čas dla ŭsich našych krain, dla ŭsich nas, kamu narod daručyŭ uładu, mudra vykarystoŭvać jaje dziela palapšeńnia žyćcia ludziej.

My, viadoma, sabralisia tut, kab havaryć pra biaśpieku. I zvyčajna, kali my ŭzhadvajem hetaje słova, havorka idzie pra vonkavyja pahrozy — u zale šmat vybitnych vajskovych kiraŭnikoŭ.

Ale administracyja Trampa vielmi zaniepakojenaja jeŭrapiejskaj biaśpiekaj i ličyć, što my možam dasiahnuć razumnaha ŭrehulavańnia pamiž Rasijaj i Ukrainaj. Pry hetym my pierakananyja, što ŭ najbližejšyja hady Jeŭropa pavinna surjozna paskorycca na šlachu da zabieśpiačeńnia ŭłasnaj abarony.

Ale mianie ŭ biaśpiecy Jeŭropy najbolš chvaluje nie Rasija, nie Kitaj, nie luby inšy źniešni aktar. Mianie turbuje pahroza znutry.

Heta adstupleńnie Jeŭropy ad niekatorych jaje najbolš fundamientalnych kaštoŭnaściaŭ. Kaštoŭnaściaŭ, jakija jana zaŭsiody padzialała sa Złučanymi Štatami Amieryki.

Ci sapraŭdy my ŭsio jašče abjadnanyja ŭ hetych kaštoŭnaściach?

Mianie ŭraziła, kali niadaŭna ja pačuŭ pa telebačańni byłoha jeŭrakamisara, jaki zachaplaŭsia dziejańniami rumynskaha ŭrada, što skasavaŭ vyniki vybaraŭ, i papiaredžvaŭ, što, kali ŭsio pojdzie nie pa płanie, toje samaje moža adbycca i ŭ Hiermanii.

[Havorka idzie pra zajavu francuzskaha eks-kamisara Tjery Bretona, jaki sapraŭdy vykazaŭsia ŭ kantekście sprob pradstaŭnikoŭ novaj administracyi ZŠA, u pieršuju čarhu Iłana Maska, paŭpłyvać na vynik niamieckich vybaraŭ. Tym nie mienš, mierkavańnie Bretona nie maje nijakaha značeńnia ŭ Hiermanii, i niamieckija palityki pra taki scenar nie havorać. — NN]

Takija biescyrymonnyja zajavy dla amierykancaŭ — šok.

Nam hadami kazali, što ŭsio, što my finansujem i padtrymlivajem u Jeŭropie, adbyvajecca dziela našych supolnych demakratyčnych kaštoŭnaściaŭ. Usio — ad našaj palityki adnosna Ukrainy da cenzury ŭ internecie — nam padavali jak abaronu demakratyi.

Ale kali my bačym, jak jeŭrapiejskija sudy admianiajuć adny vybary, a vysokapastaŭlenyja čynoŭniki pahražajuć admianić nastupnyja, to my pavinny spytać siabie: ci sapraŭdy my jašče prytrymlivajemsia hetych standartaŭ?

I ja kažu «my», bo liču, što my ŭ adnoj kamandzie.

Treba nie tolki kazać pra demakratyčnyja kaštoŭnaści — treba žyć pavodle ich

U hetaj zale šmat chto pamiataje, jak u časy chałodnaj vajny ŭ Jeŭropie byŭ vyrazny padzieł — abaroncy demakratyi suprać siłaŭ tyranii. Jak vy dumajecie, na čyim baku ŭ hetaj baraćbie byli tyja, chto cenzuravaŭ dysidentaŭ, chto začyniaŭ cerkvy, chto admianiaŭ vybary?

Ci byli jany «dobrymi chłopcami»? Biezumoŭna, nie.

I dziakuj Bohu, što jany prajhrali chałodnuju vajnu. Jany prajhrali, bo nie canili i nie pavažali dar svabody.

Svabody dumać, pamylacca, vynachodzić, budavać.

Jeŭropa siońnia

Kali ja hladžu na Jeŭropu siońnia, ja nie razumieju, što zdaryłasia ź pieramožcami chałodnaj vajny.

Ja hladžu na Brusel, dzie ŭ Jeŭrakamisii papiaredžvajuć hramadzian, što buduć adklučać sacyjalnyja sietki ŭ vypadku biesparadkaŭ, kali jany zaŭvažać «kantent, jaki raspalvaje varožaść».

Ja hladžu na Hiermaniju, dzie palicyja pravodzić rejdy suprać hramadzian, padazravanych u publikacyi antyfieministyčnych kamientaŭ u internecie.

Ja hladžu na Šviecyju, dzie dva tydni tamu ŭrad vynies prysud chryścijanskamu aktyvistu za ŭdzieł u spalvańni Karana — za što pierad hetym zabili jaho siabra.

[Takaja historyja sapraŭdy mieła miesca, ale Vens pierakruciŭ jaje detali. Rašeńnie vynies sud, a nie ŭrad. Akramia taho, udzielniki akcyi nie byli «chryścijanskimi aktyvistami», a prysud byŭ vyniesieny za parušeńnie šviedskaha zakanadaŭstva. — NN]

Tady sudździa chaładnakroŭna zajaviŭ, što šviedskija zakony nie dajuć dazvołu rabić toje, što abražaje pierakanańni hrupy ludziej.

Ale najbolš mianie turbuje toje, što ja baču ŭ Brytanii, u našych vielmi blizkich siabroŭ, jakija adstupili ad prava na svabodu sumleńnia tak, što pastavili pad pahrozu asnoŭnyja svabody relihijnych brytancaŭ.

Trochi bolš za dva hady tamu brytanski ŭrad abvinavaciŭ 51-hadovaha Adama Śmita Konera ŭ ahidnym złačynstvie: jon stajaŭ i moŭčki maliŭsia za 50 mietraŭ ad kliniki, dzie rabili aborty. Nikomu nie pieraškadžajučy, ni z kim nie razmaŭlajučy, prosta moŭčki molačysia ŭ adzinocie. Kali brytanskija pravaachoŭniki zaŭvažyli jaho i spytali, pra što jon molicca, Adam adkazaŭ prosta: za svajho nienarodžanaha syna. Jahonaja byłaja dziaŭčyna zrabiła abort niekalki hadoŭ tamu.

Adama pryznali vinavatym u parušeńni zakona, jaki kryminalizuje malitvu i inšyja dziejańni, što mohuć paŭpłyvać na rašeńnie čałavieka, za 200 mietraŭ ad kliniki, dzie robiać aborty. Jon musiŭ spłacić tysiaču funtaŭ.

Chacieŭ by ja skazać, što heta vypadkovaść — adzinkavy varjacki vypadak prymianieńnia drenna napisanaha zakona.

Ale nie. U kastryčniku minułaha hoda, usiaho niekalki miesiacaŭ tamu, šatłandski ŭrad pačaŭ rassyłać listy hramadzianam, čyje damy znachodziacca ŭ tak zvanych zonach biaśpiečnaha dostupu, papiaredžvajučy ich, što navat pryvatnaja malitva va ŭłasnym domie moža być pryraŭnianaja da parušeńnia zakona.

I, viadoma, urad zaklikaŭ paviedamlać pra padazravanych u ździajśnieńni «złačynstva dumki» ŭ Brytanii i pa ŭsioj Jeŭropie.

[Urad Šatłandyi adrazu vystupiŭ z zajavaj, u jakoj całkam abvierh słovy Vensa. Urad nastojvaje, što nijakich abmiežavańniaŭ na malitvu ŭ domie, navat u miežach biaśpiečnaj zony, niama, što nijakich takich listoŭ nie vysyłali, a meta zakona — zabieśpiačeńnie pryvatnaści žančyn u takich ustanovach i abarona ich ad charasmientu — NN]

Bajusia, što svaboda słova adstupaje.

Heta kamična, siabry maje, ale dziela praŭdy ja taksama pryznaju, što časam samyja hučnyja hałasy na karyść cenzury čuvać taksama z ZŠA, dzie papiaredniaja administracyja pahražała i zapałochvała sacyjalnyja sietki, patrabujučy ad ich cenzuravać tak zvanuju dezynfarmacyju.

Nazyvajučy dezynfarmacyjaj, naprykład, toje, što karanavirus, padobna, byŭ uciečkaj ź bijałabaratoryi ŭ Kitai. Urad ZŠA šturchaŭ pryvatnyja kampanii da taho, kab jany zmušali maŭčać ludziej, jakija advažvalisia paviedamić pra vidavočnuju praŭdu.

Ale ja pryjšoŭ siudy siońnia nie prosta havaryć, a prapanoŭvać.

Urad Bajdena adčajna sprabavaŭ prymusić zamaŭčać ludziej, jakija prosta vykazvali svaju dumku — ale ŭrad Trampa budzie rabić usio naadvarot.

I ja spadziajusia, što my zmožam pracavać nad hetym razam.

U Vašynhtonie — novy šeryf.

Pad kiraŭnictvam Donalda Trampa my možam nie zhadžacca z vašymi pohladami, ale my budziem abaraniać vaša prava vykazvać ich publična.

A ciapier usio pahoršała nastolki, što ŭ śniežni hetaha hoda Rumynija adkryta skasavała vyniki prezidenckich vybaraŭ na padstavie niapeŭnych padazreńniaŭ śpiecsłužbaŭ i vielizarnaha cisku z boku jeŭrapiejskich susiedziaŭ.

Arhumientam było toje, što rasijskaja dezynfarmacyja «złamała» rumynskija vybary. Ale ja prašu našych jeŭrapiejskich siabroŭ pahladzieć na heta šyrej. Vy možacie ličyć, što Rasija nie pavinna kuplać rekłamu ŭ sacsietkach, kab upłyvać na vašyja vybary. My taksama tak ličym. Vy navat možacie asudžać heta na suśvietnaj arenie.

Ale kali vašu demakratyju možna razburyć ź inšaj krainy, ukłaŭšy ŭsiaho niekalki socień tysiač dołaraŭ u rekłamu ŭ internecie, to pierš za ŭsio heta aznačaje, što hetaja demakratyja ad samaha pačatku nie była vielmi mocnaj.

A dobraja navina ŭ tym, što vašy demakratyi, ja ŭpeŭnieny, značna mienš krochkija, čym mnohija z vas bajacca.

Ja vieru, što hramadzianie stanuć macniejšymi, kali dazvolić im vykazvać svajo mierkavańnie. I tut my znoŭ viartajemsia ŭ Miunchien, dzie arhanizatary mienavita hetaj kanfierencyi zabaranili deputatam, jakija pradstaŭlajuć papulisckija partyi ź levaha i pravaha fłanhu, udzielničać u hetaj sustrečy.

My nie abaviazanyja zhadžacca z usim, što kažuć hetyja ludzi. Ale kali palityčnyja lidary pradstaŭlajuć častku elektaratu, my, prynamsi, abaviazanyja vieści ź imi dyjałoh.

Toje, što adbyvajecca ciapier, dla nas pa toj bok Atłantyki nahadvaje staryja ŭkaranionyja intaresy, jakija chavajuć za ahidnymi słovami savieckich časoŭ — nakštałt «dezynfarmacyja».

Choć na samaj spravie vam prosta nie padabajecca dumka pra toje, što niechta maje alternatyŭny punkt hledžańnia i moža jaho vykazać.

Abo, nie daj Boža, prahałasavać inakš.

Abo, jašče horš, pieramahčy na vybarach.

Heta kanfierencyja pa biaśpiecy.

Ja ŭpeŭnieny, što vy ŭsie pryjšli siudy, kab abmierkavać, jak mienavita vy płanujecie pavialičyć abaronnyja vydatki na praciahu nastupnych niekalkich hadoŭ. I heta cudoŭna, tamu što prezident Tramp vyrazna paznačyŭ, što našy jeŭrapiejskija siabry pavinny adyhryvać bolšuju rolu ŭ budučyni vašaha kantynienta.

Ja nie dumaju, što vy sapraŭdy čujecie, što havorka idzie pra «raźmierkavańnie ciažaru».

Ale my ličym važnym składnikam našaj kaalicyi toje, što jeŭrapiejcy pavinny aktyvizavacca. Bo Amieryka zasiarodžvajecca na rehijonach śvietu, dzie isnuje vialikaja niebiaśpieka.

I ja chaču spytać: jak naohuł možna abmiarkoŭvać raźmierkavańnie biudžetnych vydatkaŭ u situacyi, kali my nie razumiejem, što mienavita my abaraniajem u Jeŭropie?

Ja ŭžo šmat čaho pačuŭ u svaich razmovach z mnohimi ludźmi, jakija sabralisia tut. Ja šmat čuŭ pra toje, ad čaho vam treba abaraniacca.

Heta, viadoma, važna.

Ale mnie, jak i mnohim hramadzianam Jeŭropy, nie zusim zrazumieła, što mienavita vy abaraniajecie.

Jakim jość pazityŭnaje bačańnie, dziela jakoha dziejničaje naš dahavor ab supolnaj biaśpiecy, taki važny dahavor?

Ja hłyboka pierakanany, što biaśpieka niemahčymaja va ŭmovach, kali vy baiciesia hałasoŭ, dumak i viery, jakoj kirujecca vaš ułasny narod.

Pierad Jeŭropaj staić šmat vyklikaŭ.

Ale kryzis, ź jakim ciapier sutykajecca hety kantynient — i kryzis, ź jakim, ja liču, sutyknulisia my ŭsie — heta kryzis, jaki my sami sabie stvaryli.

Kali vas žachajuć ułasnyja vybarcy, Amieryka vam nie dapamoža.

A vy ničoha nie možacie zrabić dla amierykanskaha naroda, jaki vybraŭ mianie i prezidenta Trampa.

Vam treba atrymać demakratyčny mandat, kab dasiahnuć čahości značnaha ŭ najbližejšyja hady.

I niejmavierna, što vy nie zrazumieli, što pierakanaŭčaja pieramoha na vybarach daje stabilny vynik.

I naadvarot, jość šmat važnaha, čaho možna dasiahnuć, tolki kali na vybarach vy byli bolš čułymi da hałasoŭ svaich hramadzian.

Z usich vyklikaŭ, jakija stajać pierad Jeŭropaj, niama ničoha bolš nadzionnaha, čym masavaja mihracyja.

Siońnia amal kožny piaty čałaviek, jaki žyvie ŭ Hiermanii, pryjechaŭ siudy z-za miažy.

Heta histaryčny rekord.

Darečy, taki samy pakazčyk i ŭ Złučanych Štatach — taksama histaryčny maksimum.

Kolkaść imihrantaŭ, jakija ŭjechali ŭ ES z krain, što nie ŭvachodziać u ES, padvoiłasia tolki za pieryjad pamiž 2021 i 2022 hadami.

I, viadoma, dalej jašče pavialičyłasia.

[Vens vybraŭ dla prykładu hod pačatku poŭnamaštabnaj vajny RF suprać Ukrainy, jakaja prymusiła miljony ŭkraincaŭ, pieravažna žančyn, vyjechać u ES, ratujučysia ad vajennych dziejańniaŭ, što stała pryčynaj hetaha rezkaha rostu. Ale jon nie patłumačyŭ sapraŭdnuju krynicu hetaha rostu. — NN]

I my viedajem, što hetaja situacyja ŭźnikła nie ŭ vakuumie. Heta — vynik šerahu śviadomych rašeńniaŭ, pryniatych palitykami na kantyniencie i va ŭsim śviecie na praciahu dziesiacihodździaŭ.

My bačyli žachi, vyklikanyja hetymi rašeńniami, učora ŭ hetym samym horadzie.

Ale čamu heta naohuł adbyłosia?

Heta žachlivaja historyja, padobnyja da jakoj my čuli šmat razoŭ i ŭ Jeŭropie, i ŭ ZŠA. Šukalnik prytułku, časta małady mužčyna ŭzrostam kala 20 hadoŭ, jaki ŭžo znachodziŭsia ŭ poli zroku palicyi, prataraniŭ aŭtamabilem natoŭp.

Kolki razoŭ my pavinny pieražyć hetyja žachi, pierš čym my źmienim kurs i paviadziem našu supolnuju cyvilizacyju ŭ novym kirunku?

Nivodzin vybarščyk u Jeŭropie nie išoŭ na vybary z žadańniem adkryć dźviery miljonam mihrantaŭ, nie praviarajučy ich. Zamiest hetaha ludzi hałasavali za Brexit.

I ŭsio bolš ludziej u Jeŭropie hałasujuć za palityčnych lidaraŭ, jakija abiacajuć pakłaści kaniec niekantralavanaj mihracyi.

Ja liču, što hetyja ludzi prosta kłapociacca pra svoj dom, pra svaje mary, pra biaśpieku — svaju i svaich dziaciej. I hetyja ludzi — razumnyja.

Heta adna z samych važnych rečaŭ, jakija ja zasvoiŭ u palitycy.

Nasupierak tamu, što vy čujecie dzieści ŭ Davosie, hramadzianie nie ličać siabie «aśviečanymi žyviołami» abo ŭzajemazamiennymi «šrubkami hłabalnaj ekanomiki».

I jany nie chočuć bačyć, što ich lidary ich biaźlitasna ihnarujuć.

Tamu heta pytańnie demakratyi — kab hetyja pytańni vyrašalisia na vybarach.

Ja liču, što ihnaravańnie ludziej abo ich prablem, a tym bolš zakryćcio miedyja, vybaraŭ abo vyklučeńnie ludziej z palityčnaha pracesu — ničoha nie abaraniaje.

Naadvarot, heta samy dakładny sposab źniščyć demakratyju.

Havaryć i vykazvać svajo mierkavańnie — heta nie ŭmiašańnie ŭ vybary.

Navat kali havorka idzie pra pohlady, što pachodziać z-za miežaŭ vašaj krainy.

Navat kali hetyja ludzi vielmi ŭpłyvovyja.

Paviercie mnie, chaj heta hučyć jak žart, ale kali amierykanskaja demakratyja zmahła pieražyć dziesiać hadoŭ abrazaŭ ad Hrety Tunbierh, to vy, chłopcy, zmožacie pieražyć niekalki miesiacaŭ Iłana Maska.

Ale čaho nie pieražyvie nivodnaja demakratyja — amierykanskaja, niamieckaja ci jeŭrapiejskaja — heta zajaŭ miljonaŭ vybarščykaŭ pra toje, što ichnija dumki i kłopat, ichnija pamknieńni i prośby nie vartyja navat razhladu.

Demakratyja hruntujecca na śviatym pryncypie, što hołas naroda maje značeńnie.

Tut niama miesca dla vyklučeńniaŭ — vy abo padtrymlivajecie hety pryncyp, abo nie.

Jeŭrapiejcy majuć prava hołasu.

Nie treba bajacca budučyni.

Prysłuchajciesia da taho, što vam kažuć vašyja ludzi, navat kali vy nie zhodnyja.

U hetym zaklučajecca vialikaja mahija demakratyi.

Jana nie ŭ pryhožych hatelach i navat nie ŭ vialikich instytucyjach, jakija my pabudavali razam.

…Jak kaliści skazaŭ Papa Jan Pavieł II: «Nie bojciesia».

My nie pavinny bajacca našych ludziej, navat kali jany vykazvajuć pohlady, jakija nie supadajuć ź mierkavańniem ich kiraŭnictva.

Pośpiechaŭ vam i chaj błahasłavić vas Hospad.

(Pry padrychtoŭcy kamientaroŭ ad Redakcyi my vykarystali kamientary ŭkrainskaha vydańnia «Jevropiejśka pravda».)

• 23
• 11
• 1
• 16
• 3
• 2
• 4
• 1