«Mahli ablić viadrom vady, a potym udaryć elektrašokieram». Niadaŭnija administracyjna źniavolenyja raskazali pra ciapierašnija ŭmovy ŭtrymańnia

Zatrymańnie na miažy

Volha (imia źmieniena ŭ metach biaśpieki) trapiła vosieńniu pad pieraśled paśla viartańnia z-za miažy. Paśla pašpartnaha kantrolu ŭ adnym ź biełaruskich prapusknych punktaŭ jaje źniali z rejsavaha aŭtobusa.

«Takich historyj šmat: mianie źniali z aŭtobusa. Zatrymlivaŭ KDB — takich historyj taksama šmat. U pieršaj kamiery IČU nas takich było troje. Nasamreč usio było «łajt», nichto nie źbivaje, nie załomvaje ruki. Prosta heta doŭha ciahnułasia.

Kali prachodziš pahraničny kantrol to jany, vidać, prabivajuć pa niejkich bazach, bo było ŭsio zrazumieła pa vyrazu tvaru mytnicy. Jana tak paśmichnułasia, što ja adrazu zrazumieła, što ŭsio drenna. Raniej mianie nie było ŭ nijakich śpisach, bo ja nie toje kab spakojna, ale ŭjazdžała, i nikoli nie było nijakich pravierak.

Jany pytajuć, što rabili za miažoj, kudy jeździli, z kim kamunikavali. Jany praviarajuć pierapiski.

U adnoj dziaŭčyny znajšli frazu: «Davaj sustreniemsia, ja pieradam tabie hrošy». Prosta jaje siabroŭka praź jaje pieradała hrošy maci. I jany pryčapilisia da jaje, maŭlaŭ, jakija hrošy. To-bok «finansavańnie z-za miažy» dla ich — čyrvonaja anuča. I za luboje zhadvańnie kantaktaŭ, hrošaj, pieradač jany pačynajuć kryčać: «Ty siadzieš na 25 hadoŭ».

«Sud prachodzić praz telefon milicyjanta, jaki supravadžaje»

Paśla zatrymańnia adbyŭsia dopyt u KDB. Pa słovach Volhi, supracoŭniki pavodzili siabie dastatkova spakojna, ale jaje sukamiernica sutyknułasia z katavańniami ź ich boku:

«Ahułam adčuvałasia, što siłaviki ŭsie byli dzika stomlenyja. Kedebešnik, jaki dziaŭčynu biŭ elektrašokieram, byŭ dakładna ad stomlenaści aźviareły. Bo ahułam kedebešniki nie žaścili, fizičnuju siłu nie prymianiali».

Paśla ŭ RUUSie suprać Volhi skłali pratakoł pavodle art. 19.1 KaAP (drobnaje chulihanstva). Žančyna adznačaje, što pry składańni pratakoła, u jakim zvyčajna paznačana, što čałaviek «bujaniŭ i łajaŭsia», milicyjanty zvyčajna nie zadajuć nivodnaha pytańnia. U niekatorych vypadkach ludziam navat nie pakazvajuć pratakoł i kažuć, što jaho možna nie padpisvać.

«Sud prachodzić praz telefon milicyjanta, jaki supravadžaje. Heta ŭžo pierastała być navat imitacyjaj. Pierad taboj staviać asabisty telefon milicyjanta sa skajpam i dalej — kanviejer. Spačatku sudździa čytaje pratakoł, potym śviedka čytaje jaho ž».

Paśla suda Volhu ź IČU pieraviali ŭ CIP na Akreścina.

«Asnoŭnaja prablema ŭ tym, što ŭ niekatorych uzłamali partyzanskija telehramy»

Surazmoŭca ŭzhadvaje, što siarod sukamiernic było šmat tych, kaho zatrymlivali prosta na pracy, tamu niekatorych dziaŭčat pryvozili ŭ kałhotkach, spadnicach i tuflach na abcasach. U asnoŭnym usie palityčnyja byli asudžanyja za «drobnaje chulihanstva». Tych, u kaho za čas aryštu znachodzili niešta ŭ telefonach, pierazatrymlivali ŭ miežach kryminalnych spraŭ.

«Kali ja była na Akreścina, to zatrymanych možna było padzialić na dva vialikija kłasy: ludzi, jakich zatrymlivaŭ KDB, i ludzi, jakich zatrymlivaŭ HUBAZiK. KDB zatrymlivali tady pa adnoj vialikaj spravie, a ŭ HUBAZiKa takaja bolš rucinnaja praca: fotazdymki, pravierki telefonaŭ.

To-bok zatrymańni ŭ ich bolš vypadkovyja, jany spačatku zatrymlivajuć, potym štości šukajuć u telefonie i abaviazkova znachodziać. Asnoŭnaja prablema ŭ tym, što ŭ niekatorych uzłamali partyzanskija telehramy, bo adkrylisia asabistyja pierapiski i kantakty.

Pry mnie ŭ kamiery było stabilna 10-12 čałaviek. Kamiera dvuchmiesnaja. Da mianie, dziaŭčaty kazali, było maksimum 16 čałaviek. Spačatku było vielmi choładna, a potym vielmi horača. Praviły tam uvieś čas źmianiajucca. Ty nikoli nie viedaješ, što možna, bo siońnia heta nielha, zaŭtra jašče toje nielha. Na druhi pavierch łožka čamuści ničoha nielha viešać. Adna dziaŭčyna paviesiła tudy, pryjšoŭ pradolny, kryčaŭ, pazabiraŭ usie rečy i vykinuŭ ich».

«Zachodziš u kamieru, a ŭ ciabie pa padłozie raskidanyja majtki, tampony i prakładki»

Padčas štodzionnych «šmonaŭ» aryštantkam treba ŭsie rečy brać u ruki, kab ich nie pavykidali. Adzinaje, što zastavałasia ŭ kamiery — prakładki i tampony. Supracoŭniki kožny dzień raskidali ich pa ŭsioj kamiery, kaža Volha.

«I mokryja majtki, jakija sochnuć na batarejach, taksama treba było skinuć na padłohu. I voś ty zachodziš u kamieru, a ŭ ciabie pa padłozie raskidanyja majtki, tampony i prakładki».

Padčas aryštu žančyn zdymali na kamieru, vierahodna,dla sistemy nazirańnia Kipod.

«Nas zdymali niekalki razoŭ: u IČU, u CIPie. Rabili i videa, i fota. I, napeŭna, dla štučnaha intelektu, kali prosiać pavaročvać hałavu ŭvierch, uniz, naprava, naleva. Taksama kala kamiery zapisvali videa z kožnaj, dzie my kazali, što abaviazvajemsia bolš nikoli ničoha…Padpisvali niejkija papiery, što my aznajomlenyja z tym, što nam nielha parušać zakon».

«Ukoł rabili praz «karmušku», navat nie zachodzili ŭ kamieru»

«Samaja vialikaja prablema — alerhija na kłapoŭ. Ich vielmi šmat. U dziaŭčat niekatorych była alerhija. Raskazvali, što adnoj dziaŭčynie było zusim kiepska, u jaje byli vieličeznyja jazvy na rukach. Joj navat vyklikali chutkuju dapamohu, ale ŭkoł rabili praz «karmušku», navat nie zachodzili ŭ kamieru».

Sukamiernicy raskazvali Volzie, što niekatorych na noč da suda źmiaščali nie ŭ IČU, a haradski adździeł milicyi (HAM).

«Tyja, chto praz heta prajšoŭ, kažuć, što noč tam — samaje žachlivaje. Bo tam kłapy, biazdomnyja, choład sabačy, a jany prymušajuć razuvacca. I jany ŭ kałhotkach u hetym dubaku ŭsiu noč».

Pry hetym pry pryjomie ŭ HAM zatrymany musić być abaviazkova ŭ kajdankach.

«Ja ŭ adnoj cišotcy spaŭ na bietonnaj padłozie»

Vosieńniu 2024 hoda ŭ Mahilovie byŭ zatrymany Ivan (imia źmieniena ŭ metach biaśpieki). Padstavaj stali łajki, kamientary, padpiski na «ekstremisckija» kanały.

U zatrymańni mužčyny brali ŭdzieł supracoŭniki AMAPa i HUBAZiKa. Jaho adrazu pakłali tvaram na ziamlu, nadzieli kajdanki, paśla čaho adzin ź siłavikoŭ udaryŭ Ivana pa hałavie nahoj. Padčas pieratrusu jamu litaralna razhramili ŭsiu kvateru.

Na dopyt mužčynu viaźli na padłozie busa. «Razmova» va ŭpraŭleńni prachodziła žorstka: mužčynu źbivali, pahražali kryminalnaj spravaj i pieraśledam jaho siamji. Niekalki hadzin siłaviki detalna vyvučali telefon mahiloŭca, ale ničoha pa vyniku nie znajšli.

Zatym Ivana pieravieźli ŭ RUUS. Suprać jaho skłali pratakoł pavodle art. 19.11 KaAP (raspaŭsiud ekstremisckich materyjałaŭ). Da nočy mužčynu źmiaścili ŭ kamieru, dzie «vady davali praz raz».

«Potym mianie ŭ IČU pavieźli — i pačałosia. Spačatku byŭ šmon: raspranuli, paprysiadaŭ. Dziažurny pabačyŭ pa kamierach, prybieh da nahladčyka i šapnuŭ na vucha, što ja nibyta palityčny. Tady nadzieli kajdanki, paŭsiul u ich vadzili.

Pryviali ŭ karcar, ja tam byŭ trecim. Švedar adabrali, tamu ja byŭ u škarpetkach, tryko i cišotcy. Tam adna škonka, i voś ja ŭ adnoj cišotcy spaŭ na bietonnaj padłozie».

«Zdymaješ majtki i ruki da ściany ŭ kajdankach»

Sud prachodziŭ pa skajpie ŭ IČU. Ivanu pryznačyli aryšt.

«Kožny dzień nas pieravodzili z adnaho karcaru ŭ inšy. Nočču było prykładna try-čatyry prabudki (ci pravierki, jak jany heta nazyvali). To-bok ty musiŭ ustać, padyści da akienca i nazvać svajo imia, proźvišča i imia pa baćku.

Ranicaj prachodziŭ vobšuk: raspranaješsia da majtkoŭ, pa čarzie padychodziš da akienca, kab nadzieli kajdanki, biareš rečy, tady adčyniajucca dźviery, vychodziš i kładzieš rečy na łaŭku, zdymaješ majtki i ruki da ściany ŭ kajdankach. Tady nohi pa šyryni plačej i prysiadaješ. U hety čas našy rečy abšukvajuć.

Vy ŭjavicie, jakija za tydzień byli škarpetki i majtki. Bo ni źmiennaj bializny, ni zubnoj ščotki — ničoha. Tolki ahryzak myła na ŭsich i tualetnaja papiera pa zapycie. Z tualetnaj papiery chłopcy ściłki rabili ŭ škarpetki, kab nohi nie tak mierźli.

Ja za hety čas tak «ubiŭ» piatki, što nohi adyšli tolki praź miesiac. Bo siadzieć uvieś čas nie budzieš — kab sahrecca, chodziš pa kamiery tudy-siudy ŭvieś dzień u škarpetkach».

Takich pravierak za dzień było prykładna pa try-čatyry razy ŭ zaležnaści ad źmieny, kaža Ivan. Pieradačy dla zatrymanych nie prymali. Ježu palityčnym pryvozili apošnim. Mužčyna miarkuje, što heta robicca śpiecyjalna, kab źniavolenyja nie atrymlivali ciopłaje charčavańnie. Sahrecca možna tolki kisialom u abied. Chleb davali časam nie parezanym na kavałki, a cełym. Pry hetym u aryštantaŭ nie było mahčymaści jaho samastojna narezać.

Ivan pryhadvaje, što va ŭsich kamierach vielmi šmat kłapoŭ. Śviatło haryć uvieś čas. Pa słovach sukamiernikaŭ Ivana, u toj čas u mahiloŭskim IČU adbyvali aryšty i zatrymanyja ŭ Minsku. Takaja praktyka vykarystoŭvałasia siłavikami ŭ 2020 hodzie, kali praź vialikuju kolkaść aryštantaŭ ź Minsku na ŭsich nie chapała miesca na Akreścina.

«U tualet mianie vadzili basanož»

Kirył (imia źmieniena ŭ metach biaśpieki) adbyvaŭ aryšt na Akreścina ŭ Minsku naprykancy 2024 hoda. Suprać mužčyny ŭ RUUSie skłali pratakoł pavodle art. 19.1 KaAP (drobnaje chulihanstva).

«Nibyta sam pryjšoŭ u RUUS, niejak trapiŭ na druhi pavierch, razmachvaŭ rukami, bujaniŭ, i h. d.».

Noč da suda mužčyna pravioŭ u kamiery ŭpraŭleńnia. Milicyjanty raspranuli Kiryła da majtkoŭ, a ŭ kamiery ŭklučyli vientylacyju.

«I voś ź viečara i da šostaj ranicy ja ŭ adnych majtkach u bietonnym pamiaškańni z tempieraturaj +10 — +12 usiu noč tak i pravioŭ. Biez abutku. Da ich było ciažka navat dahrukacca. Prasiŭsia ŭ tualet, kab pabyć u bolš ciopłym miescy. U tualet mianie vadzili basanož».

Sudy nad zatrymanymi prachodzili na nastupny dzień. Usich pieraviali ŭ aktavuju zału, dzie za niekalki hadzinaŭ praz skajp sudździa razhladzieła ŭsie spravy.

«Tam usio adrazu było vyrašana. Mnie skazali, što mianie dakładna zakryjuć na sutki. Usim ałkašam, jakija žonak źbivali, skrali štości ci štości takoje, davali štrafy ci niekalki sutak, a mnie — samy maksimalny termin aryštu.

Uvieś čas z momantu zatrymańnia mianie nie karmili. My tam znajšli niejkuju butelku dla vady, kab choć papić».

«Kłapoŭ było mora»

U CIP mužčynu pieraviali ŭžo bližej da viečara.

«U mianie adrazu zabrali kurtku, i ahułam usie palityčnyja byli bieź vierchniaha adzieńnia. U mianie byŭ ciopły švedar i cišotka, tamu mnie jašče pašancavała, a niekatorych zabirali ŭ cišotkach ci kašulach.

U pieršaj kamiery ŭ nas było dastatkova spakojna: nočču nas nichto nie padymaŭ. Nas było ad šaści da vaśmi čałaviek na čatyry škonki. Krana nie było, tolki viadzierca, kab choć ruki pamyć.

Kłapoŭ było mora. Čatyry čałavieki spali na škonkach, dva-try — na padłozie, jašče adzin — na łaŭcy».

Mužčyna ŭzhadaŭ, što da ich u kamieru pieraviali biazdomnaha, jaki sparažniaŭsia pad siabie.

«My prymusili jaho za saboj prybirać kamieru, kab nie było smurodu. I cikava, što jon akazaŭsia «vandroŭnikam». Jak ja zrazumieŭ ich schiemu, jany tych biazdomnych tusujuć pamiž haradami pa ŭsioj Biełarusi: u aŭtorak idzie etap pa maleńkamu kołu, a ŭ čaćvier — pa vialikamu. I voś hetaha čałavieka adpravili ŭ Mahiloŭ, tam jaho nie pryniali i pryvieźli nazad, źmiaścili na Akreścina. Ale padčas pieraklički kazali, što źbirajucca znoŭ vieźci jaho tudy, chacia sam jon minski».

«Kali ŭsie kłalisia na padłohu, to nie ŭsim chapała miesca»

U hetaj kamiery surazmoŭcu pratrymali tolki niekalki dzion. Paśla jaje Kiryła pieraviali ŭ karcar — heta maleńkaje pamiaškańnie z łožkam, pryšpilenym da ściany. Zvyčajna ŭ miescach źniavoleńnia hety łožak apuskajecca na noč, ale ŭ CIPie na Akreścina — nie.

«Kamiera — mienš za 10 kv. m. Nas tam było maksimum 13 čałaviek, amal usie palityčnyja. To-bok kali ŭsie kłalisia na padłohu, to nie ŭsim chapała miesca, kab paspać. Akienca było ŭvieś čas adčyniena, tamu było davoli chałodna. Praź plitku na padłozie kłapoŭ było mała. Ale na padłozie było niemahčyma doŭha ni siadzieć, ni lažać. Bo abo nyrki pačynali admaŭlać, abo nohi puchli, abo pačynali ŭsie chvareć».

Pa słovach byłoha aryštanta, pieralik miedykamientaŭ na Akreścina vielmi mały. Mužčyna ŭzhadvaje, što kali zatrymanyja nie paśpiavali ŭziać u miedsiastry tabletki, to ich prosta zakidali ŭ kamieru i čałaviek musić šukać ich na padłozie.

«Nočču nas budzili kožnyja dźvie hadziny. Časam nas prosta mahli padniać i zładzić pierakličku i adpuścić spać, a mahli prymusić prastajać paŭhadziny».

«U hetaj kamiery zaŭsiody stabilna musiła być 16 čałaviek»

Supracoŭniki da aryštantaŭ staviacca pa-roznamu — niekatoryja bolš žorstka, kaža mužčyna.

«Tyja, jakija stavilisia drenna, tušyli śviatło nočču, i tady kłapam było razdolle, jany biehali i nas kusali».

Paśla karcaru mužčyna trapiŭ u kamieru, dzie nie adčyniali vokny. U joj było dva łožki na vosiem čałaviek. Tam było zaŭsiody dušna, tamu «pradolnyja», kab zazirnuć u kamieru da aryštantaŭ, spačatku musili pracierci vočka ad kandensatu. Aryštanty prasili supracoŭnikaŭ pravietryć pamiaškańnie, bo ŭ ludziej pačałosia hałavakružeńnie, u niekatorych puchli nohi.

Nastupnaja kamiera, u jakuju pieraviali Kiryła, była pa płoščy jak karcar, ale «škonak» tam było čatyry.

«U hetaj kamiery zaŭsiody stabilna musiła być 16 čałaviek. Kali kahości zabirali, to ŭ toj ža dzień da nas pieravodzili novaha. Tam niemahčyma było raźviarnucca».

«Jany ŭsie pryjazdžali źbityja»

Surazmoŭca adznačaje, što chleb prynosili niajakasny, za pałovu dnia na im źjaŭlałasia ćvil. A tyja kavałki, što zastavalisia — prosta zabirali.

«Žorstkaje zatrymańnie było ŭ tych, chto pakidaŭ kamientary pra HUBAZiK ci KDB. Jany ŭsie pryjazdžali źbityja, padymali cišotki, pakazvali. Ich mahli ablić viadrom vady, a potym udaryć elektrašokieram. Kazali, što mahli źbić padčas taho, jak vieźli da Revalucyjnaj [vulica, na jakoj raźmieščany budynak HUBAZiKu]. Źbivali ich tam dubinkaj i elektrašokieram».

Za ŭvieś čas aryštu Kirył naličyŭ 52 sukamiernikaŭ, jakija byli asudžanyja pa «palitycy». Prykładna 10 ź ich trapili pad tak zvanuju «karusiel» — heta značyć, što paśla zakančeńnia adnaho terminu ich pierazatrymlivali i znoŭ kidali na «sutki». U pieradačach dla aryštantaŭ prymali tolki myła i tualetnuju papieru. Ale tym, kaho pierazatrymlivali, možna było pieradać zubnuju pastu i ščotku.

Tualetnaja papiera, jakuju aryštantam vydavali nibyta ź pieradač svajakoŭ, była adnolkavaja, tamu Kirył miarkuje, što tuju papieru, jakuju prymajuć u pieradačach, supracoŭniki CIPa zabirajuć sabie, a toj, jakuju vydajuć, administracyja abaviazana zabiaśpiečvać aryštantaŭ pavodle «praviłaŭ unutranaha rasparadku».

«Byŭ biełarus, jakija vajavaŭ na baku Rasii ŭ «Vahniery»

Časam u kamieru padsadžvajuć «kačak», jakija supracoŭničajuć z administracyjaj, kaža Kirył.

«Pa razmovach ja zrazumieŭ, što tam doŭha siadzieŭ ukrainiec, jakoha taksama apracoŭvała «kačka». Nie viedaju, kali jaho zatrymali.

Taksama byŭ tam «vahnieraviec», biełarus, jakija vajavaŭ na baku Rasii ŭ «Vahniery». Jon uvieś pierabity, pałamany byŭ. Jon tam udaryŭ niejkaha milicyjanta, a jaho tolki pa administracyjnaj spravie zatrymali, nie pa kryminałcy. Jon byŭ u vajskovaj formie z šaŭronami Rasii, sa ściahami hetymi».

«Adnojčy 12 hadzin nie mahła dačakacca tabletku»

Śviatłana była aryštavanaja napačatku 2025 hoda ŭ nievialikim horadzie Minskaj vobłaści (sapraŭdnaje imia hieraini i horad nie ahučvajucca ŭ metach biaśpieki). «Sutki» žančyna adbyvała ŭ miascovym IČU razam ź jašče niekalkimi «palityčnymi».

Pa jaje słovach, u izalatary nie chapaje matracaŭ, bo ich niama navat u «nie palityčnych» kamierach. Matracy z kłapami nie apracoŭvajuć paraj ci śpiecyjalnymi srodkami, a prosta skidajuć ci ŭ duš, ci na dvor.

«Ježa — žeść. Kašy kamkami, katlety — chlebnyja, ale z dadatkam ci to ryby, ci to kaŭbasy. Palić u kamierach nielha, tolki padčas špacyru. Cyharety zachoŭvajucca na składzie, tamu ŭziać ich možna tolki kali vychodziš z kamiery — raz u dzień».

Ale ŭ špacyry «palityčnym» admaŭlajuć, prapanujučy «dychać praz akienca». Kamiera była raźličanaja na vosiem čałaviek, ale aryštantak tam było da 13-ci, uzhadvaje surazmoŭca. Spać prychodziłasia na padłozie.

«Leki ŭ kamiery brać nie dajuć. Kažuć, što pryniasuć, kali spatrebicca. Ale ja adnojčy 12 hadzin nie mahła dačakacca tabletku.

U duš dazvolena chadzić nie ŭsim, pry mnie niekatorych vyvodzili, ale tam vielmi brudna».

U kamierach tualet nie zakryty, pad videakamierami. Ale aryštantki zakryvali jaho praścinaj. Śviatło ŭ kamierach haryć uvieś čas.

• 3
• 0
• 2
• 0
• 3
• 2
• 14
• 0