Navukoŭcy abjavili pra prahres u adradžeńni mamanta. Ale navošta jaho adradžać?
Hienietyki z kampanii Colossal Biosciences paviedamili, što dasiahnuli peŭnych pośpiechaŭ ŭ adradžeńni šarścistaha mamanta — biŭnievaha hihanta ledavikovaha pieryjadu, źnikłaha 4000 hadoŭ tamu, piša Telegraf.news.
Zhodna z płanam, doŭhaterminovaja meta — stvaryć žyvy, chadziačy hibryd słana i mamanta, jaki vizualna nie budzie adroźnivacca ad svajho vymierłaha papiarednika i — kali jaho vypuścić u naturalnaje asiarodździe pasialeńnia ŭ dastatkovaj kolkaści, — zmoža dapamahčy adnavić dalikatnuju ekasistemu arktyčnaj tundry.
Uvaskrešańnie vymierłaha vidu ŭžo bolš za dziesiać hadoŭ źjaŭlajecca lubimym prajektam hienietyka Harvardskaha ŭniviersiteta Džordža Čerča. Płan atrymaŭ raźvićcio ŭ lutym 2021 hoda, kali Čerč razam z pradprymalnikam Benam Łemam zasnavaŭ u Dałasie kampaniju Colossal Biosciences i atrymaŭ hrašovyja ŭlivańni i nastupnuju ahłušalnuju viadomaść u tym ža hodzie, paviedamiła CNN.
Mnohija składanyja zadačy, takija jak raspracoŭka štučnaj matki, zdolnaj vynošvać dziciania słana, zastajucca niavyrašanymi. Ale ŭ kampanii Colossal Biosciences zajavili, što jany zrabili «važny krok» napierad.
Čerč i Eryjona Chisali, kiraŭnik adździeła bijałahičnych navuk Colossal, raskazali, što im udałosia pieraprahramavać kletki azijackaha słana, najbližejšaha svajaka mamanta, u embryjanalny stan — upieršyniu stvałavyja kletki byli atrymanyja z kletak słana.
Kamanda płanuje apublikavać vyniki pracy ŭ navukovym časopisie, adnak daśledavańnie jašče nie prajšło ekśpiertnuju acenku. Hetyja madyfikavanyja kletki, viadomyja jak indukavanyja plurypatentnyja stvałavyja kletki, abo iPSC, mohuć być dapracavanyja ŭ łabaratoryi, kab vyraści ŭ luby vid kletak słana.
Heta važny instrumient, pakolki daśledčyki madelujuć, testujuć i ŭdakładniajuć dziasiatki hienietyčnych źmianieńniaŭ, jakija nieabchodna ŭnieści, kab nadać azijackamu słanu hienietyčnyja rysy, nieabchodnyja jamu dla vyžyvańnia ŭ Arktycy. Da ich adnosiacca šarścianoje pokryva, słoj izalacyjnaha tłušču i mienšyja vušy.
Jak navukoŭcy adradžajuć mamanta?
Stvałavyja kletki słana taksama źjaŭlajucca klučom da adradžeńnia mamanta. Paśla redahavańnia hienietyčnych prykmiet, padobnych da mamantavych, kletki słana možna budzie vykarystoŭvać dla atrymańnia jajcakletak, śpiermatazoidaŭ i embryjona, jaki možna budzie impłantavać ŭ štučnuju matku. Adnak dla hetaha spatrebiacca hady pracy.
Uličvajučy pieršapačatkovy šaścihadovy termin, vyznačany Colossal, kamanda płanuje spačatku vykarystoŭvać najaŭnyja mietady kłanavańnia, anałahičnyja tym, jakija vykarystoŭvalisia ŭ 1996 hodzie dla stvareńnia aviečki Doli, ustaŭlajučy hienietyčna adredahavanyja kletki ŭ donarskuju jajcakletku, jakaja budzie vynošvacca surahatnaj maci-słanichaj.
Adnak, choć hetaja technałohija isnuje ŭžo daŭno, vyniki jaje prymianieńnia nie zaŭsiody supadajuć z realnaściu. Mnohija zadajucca pytańniem, nakolki etyčna vykarystoŭvać žyvioł, jakija znachodziacca pad pahrozaj źniknieńnia, u jakaści surahatnych maci, uličvajučy vierahodnaść niaŭdałych sprobaŭ.
Kamanda daśledčykaŭ z Colossal užo praanalizavała hienomy 53 šarścistych mamantaŭ na asnovie staražytnaj DNK, atrymanaj z zakamianiełaściaŭ. Raznastajnyja ŭzory žyvioł, jakija žyli ŭ roznych miescach u roznyja pieryjady minułaha, dapamahli navukoŭcam zrazumieć, jakija mienavita hieny robiać mamanta unikalnym.
Navošta uvaskrašać mamantaŭ?
U Colossal daŭno śćviardžajuć, što mamanty, kali jany viernucca na pašy ŭ samych paŭnočnych rajonach płaniety ŭ dastatkovaj kolkaści, dapamohuć zapavolić rastavańnie viečnaj mierzłaty. Niekatoryja navukoŭcy miarkujuć, što da svajho vymirańnia vialikija žyvioły, jakija tut paśvilisia, takija jak mamanty, koni i bizony, nie davali ziamli źmierznuć, vytoptvajučy travu, valačy drevy i ŭščylniajučy śnieh.
Adno nievialikaje daśledavańnie, praviedzienaje ŭ Sibiry i apublikavanaje ŭ 2020 hodzie, pakazała, što prysutnaść bujnych sysunoŭ, takich jak koni, bizony, jak i i paŭnočnyja aleni, pryviało da źnižeńnia tempieratury hleby na achoŭnaj terytoryi, dzie jany ŭtrymlivalisia, u paraŭnańni ź ziamloj za miežami hetaj zony.
Adnak ciažka ŭjavić, što statki słanoŭ, prystasavanych da choładu, akažuć istotny ŭpłyŭ na rehijon, jaki ciapleje chutčej, čym dzie b tam ni było ŭ śviecie, zajavili inšyja ekśpierty.
Kamientary