Mierkavańni

Frydman pra imaviernuju ździełku ZŠA i Biełarusi: Heta stała b palityčnym samahubstvam dla Łukašenki

Analityk Alaksandr Frydman padzialiŭsia svaim mierkavańniem nakont taho, što značyć artykuł The New York Times, ci čakać amierykanskaha pasła ŭ Minsku i ci trapić Biełaruś na mirnyja pieramovy.

Fota: Getty Images Allan Baxter

Niekalki dzion tamu ź nieanansavanym vizitam Minsk naviedaŭ namieśnik pamočnika dziaržaŭnaha sakratara ZŠA pa Uschodniaj Jeŭropie Krys Śmit. U hety ž dzień byli vyzvaleny try viaźni, minimum dvoje ź jakich — palityčnyja. Asoba treciaha nieviadomaja. Ale jon — hramadzianin ZŠA, aryštavany ŭ vieraśni 2024 hoda.

Čym možna rastłumačyć «ščodraść» režymu?

Spačatku Juryj Vaskrasienski, a potym niekatoryja pradstaŭniki demakratyčnaha ruchu pačali razvažać, što apošnija naviny śviedčać ab tym, što ŭ chutkim časie amierykanski pasoł vierniecca ŭ Minsk.

Analityk z hetym nie pahadžajecca.

«Razmovy pra viartańnie amierykanskaha pasła ŭ Minsk vyhladajuć dziŭna na fonie taho, što ŭ ZŠA iduć dyskusii nakont taho, kab skaracić dypłamatyčnyja pradstaŭnictvy — u pieršuju čarhu, u nie asabliva važnych krainach. Iłan Mask, prynamsi, na hetym nastojvaje».

The New York Times paviedamiŭ, što namieśnik pamočnika dziaržsakratara ZŠA pa Uschodniaj Jeŭropie Krys Śmit sustrakaŭsia ŭ Minsku z Łukašenkam i kiraŭnikom KDB Ivanam Ciercielem.

«Śmit — kadravy dypłamat, ale ab sustrečach z Maksimam Ryžankovym i inšymi supracoŭnikami źniešniepalityčnaha viedamstva Biełarusi nie paviedamlajecca. I «kronprynca» Dźmitryja Krutoha Łukašenka da Śmita, zdajecca, taksama nie padpuściŭ. Vybrali čekista Cierciela, viadomaha svaimi ciesnymi suviaziami z «maskoŭskimi tavaryšami».

Alaksandr nahadaŭ, što ŭ Rasii Śmita, jaki svabodna vałodaje ruskaj movaj i pracavaŭ da svajho pryznačeńnia ŭ pasolstvie ZŠA ŭ Kijevie, ličać kadravym supracoŭnikam CRU.

«U mai 2024 hoda BiełTA vypuściła intervju z byłym ukrainskim deputatam ad «Partyi rehijonaŭ», a ciapier rasijskim sienataram Andrejem Dzierkačom. Toj nazvaŭ Śmita kurataram dyviersii suprać «Paŭnočnaha patoku — 2» i zapisaŭ Kiryła Budanava ŭ «vučni Śmita». Intervju Dzierkača vykarystoŭvałasia zatym rasijskimi ŚMI dla prasoŭvańnia viersii ab amierykanska-ŭkrainskaj dyviersii suprać «Paŭnočnaha patoku — 2». I voś nie minuła navat hoda, a Alaksandr Łukašenka i Ivan Cierciel užo pjuć harbatu z nastaŭnikam «vajskovaha złačynca Budanava»?!» — kaža ekśpiert. 

Taksama ŭ The New York Times śćviardžałasia, što ZŠA viaduć pieramovy ab ździełcy z režymam Łukašenki. Pa ŭmovach ździełki Łukašenka vypuścić značnuju častku palitviaźniaŭ i navat spynić palityku represij, a ZŠA admieniać (ci asłabiać) sankcyi suprać kalijnaj haliny i bankaŭ Biełarusi. Ździełka, pavodle acenak amierykanskaha boku, dazvolić Łukašenku dystancyjavacca ad Rasii.

Analityk ličyć, što sam fakt uciečki infarmacyi śviedčyć, što da realizacyi ździełki jašče vielmi daloka.

«Jaje realizacyja mahła b pajści na karyść Biełarusi i stała b palityčnym samahubstvam dla Alaksandra Łukašenki. Admovaj ad represij jon hruntoŭna padpiłuje suk, na jaki zabraŭsia ŭ 2020 hodzie. A Rasija ŭ ciapierašnich hieapalityčnych umovach naŭrad ci dazvolić jamu pajści na dystancyju. Ja pakul nie baču, što moža być praryŭ u stasunkach Minska i Vašynhtona, jaki pryviadzie dla jakasnaha palapšeńnie stanovišča ŭ Biełarusi. Tut, chutčej, sproba amierykancaŭ zabić klin pamiž Minskam i Maskvoj, a taksama sproba Łukašenki ŭsich pierachitryć».

Pa mierkavańni Frydmana, Łukašenka zacikaŭleny nie tolki ŭ admienie sankcyj i narmalizacyi stasunkaŭ z ZŠA, ale i ŭ tym, kab Biełaruś była choć niejak pradstaŭlena ŭ mirnych pieramovach pa Ukrainie. Tym bolš, što niadaŭna prezident Ukrainy Uładzimir Zialenski zajaviŭ, što na sustrečy z prezidentam ZŠA Donaldam Trampam chacieŭ by abmierkavać pytańnie Biełarusi.

«Heta vyrazny miesiedž ad Zialenskaha: «Hladzi, Łukašenka, my budziem abmiarkoŭvać Biełaruś, a ty zastaniešsia za dužkami, na ciabie nichto nie źviartaje ŭvahi». Tamu varta čakać publičnaj aktyŭnaści ź biełaruskaha boku, ale pakul vidavočna, što niama čaho pradstavić».

Na pytańnie ab tym, nakolki vierahodna, što pradstaŭniki Biełarusi (aficyjnaj ci demakratyčnaja) buduć zaprošany na mirnyja pieramovy, analityk adkazvaje tak:

«Pakul vyrašajecca, ci budzie ŭ tych pieramovach udzielničać Ukraina i Jeŭrasajuz. Jak u takim vypadku možna kazać pra Łukašenku ci Cichanoŭskuju? Tearetyčna, upichnuć Łukašenku mahła b pasprabavać Rasija, kab mieć dadatkovy hołas — kali b usio adbyvałasia ŭ miežach vialikaj kanfierencyi. Pakul ničoha takoha i blizka nie bačna.

Pieramovy mohuć być u farmacie ZŠA-Rasija, Ukraina-Rasija pry ŭdziele ZŠA ci Ukraina-Rasija plus ZŠA i Jeŭrasajuz».

Surazmoŭca źviartaje ŭvahu na toje, što raniej, kali pra pieramovy havorka nie išła, Łukašenka časta kazaŭ, što budzie damahacca ŭdziełu ŭ ich. Ciapier palityk maŭčyć, bo vidavočna, što nichto i nikudy jaho zaprašać nie źbirajecca.

«Amierykanski padychod prahmatyčny: jaki ty ŭpłyŭ maješ na situacyju? Nijaki? Nu kali nijaki, dyk siadzi doma. Što tyčycca demakratyčnych siłaŭ Biełarusi, dyk jany sutyknulisia z novymi vyklikami. Dla administracyi Bajdena było važna padtrymlivać demakratyčnyja ruchi va ŭsim śviecie, u jaje była asablivaja cikavaść da padziej u Jeŭropie. A što tyčycca administracyi Trampa — tam absalutna inšy padychod: «Jakoje vašaje značeńnie? Što vy možacie dać?». Vybudavać stasunki ź dziejučaj administracyjaj, jakaja nie cikavicca takimi rečami, jak pravy čałavieka i raźvićcio demakratyi, budzie vielmi składana biełaruskim demakratyčnym siłam».

Nielha zabyvać i ab tym, što za raźvićciom padziej pilna sočyć Kitaj, jakomu nie padabajecca, što ZŠA sprabujuć pieraciahnuć na svoj bok Rasiju. A takoje zbližeńnie nie ŭ intaresach Kitaja, bo tamu patrebny rasijskija resursy.

«U niadaŭnim intervju The Wall Street Journal vice-prezident ZŠA Džej Dzi Vens adkryta kaža, što Pucin pavinien vyrašyć, ci zhodny jon na toje, kab być zaŭsiody małodšym bratam Kitaja. Mahčymaja stratehija Trampa zaklučajecca ŭ narmalizacyi stasunkaŭ z Rasijaj, kab vyciahnuć Rasiju z-pad kryła Kitaja. Dla Kitaja heta ŭsio moža być surjoznym vyklikam, kali Rasija sapraŭdy pačnie rabić niejkija kroki ŭ bok ZŠA. Kali niešta takoje adbudziecca, imavierna, źmienicca i pazicyja Kitaja. Pakul amierykancy pakazvajuć, što jany ŭ Kitai nie zacikaŭleny, što Kitaj nie patrebny dla vyrašeńnia ŭkrainskaha pytańnia», — kaža analityk. 

Alaksandr davoli aściarožna stavicca da lubych prahnozaŭ na budučyniu, pakolki ŭ hetaj zadačy pakul zanadta šmat nieviadomych — nie było jašče navat pieršaha raŭndu pieramoŭ.

Adnak jon adznačaje, što čakaje paharšeńnia stasunkaŭ pamiž ZŠA i Jeŭropaj.

«Z boku Vensa ŭžo hučała radykalnaja krytyka. ZŠA nie padabajecca, jak raźvivajecca Jeŭropa: staŭleńnie jeŭrapiejcaŭ da sacyjalnych sietak (u pryvatnaści, imknieńnie ŭładaŭ ich kantralavać), toje, što leva– i pravapapulisckija partyi znachodziacca ŭ izalacyi, mihracyjnaja palityka ES i inšaje».

Analityk kaža, što amierykancy ŭžo akcentavali ŭvahu na tym, što bolš nie źbirajucca pravodzić aktyŭnuju palityku ŭ Jeŭropie, što Jeŭropa nie ich pryjarytet i što jeŭrapiejcy, u pryvatnaści, u płanie biaśpieki, pavinny rabić značna bolš, čym jany robiać ciapier.

«Ja b nie skazaŭ, što pradbačycca sychod ZŠA ź Jeŭropy — heta było b pierabolšvańniem. Ale jeŭrapiejcam pryjdziecca zadumacca ab ułasnaj budučyni, ab vydatkach na abaronu, pieraŭzbrajeńni armii. I pra inšyja pytańni. Naprykład, padatki i pošliny, jakija źbirajecca ŭvodzić Tramp — aktualnaja tema».

Adnosna mirnych płanaŭ Trampa ŭ Alaksandra Frydmana nie vielmi aptymistyčny prahnoz.

«Kali vajna budzie zamarožana ŭ tym stanie, u jakim jana ciapier jość, kali nie budzie surjoznaj zachodniaj prysutnaści va Ukrainie, kab harantavać mirnuju damovu, kali patrabavańni Pucina buduć vykananyja — heta, chutčej za ŭsio, moža padšturchnuć Pucina da novych krokaŭ», — ličyć jon. 

Analityk kaža, što nie bačyć pryčyn taho, kab Pucin, jaki nie dasiahnuŭ svaich met, vyrašyŭ spynicca. Heta značyć, što budzie praciah.

«Łohika prostaja: pieršy krok Rasija vytryvała. Tak, nie ŭsio atrymałasia. Ale ž jany zmahli zrabić vajennuju ekanomiku. Sproby pierabudoŭvać jaje na cyvilnyja rejki buduć supravadžacca ekanamičnymi prablemami i ciažkaściami. U takoj situacyi dla Pucina całkam łahična praciahvać. Tamu mahčyma, što nie budzie nijakaha tryvałaha miru, a ŭ chutkim časie Rasija vyrašyć zrabić nastupnyja kroki — moža, navat, u dačynieńni jeŭrapiejskich krain», — miarkuje jon. 

Surazmoŭca padkreślivaje: heta mahčyma, kali ahresar nie budzie pakarany.

«Ahresar bačyć, što tak rabić možna, i što z taboj navat razmaŭlać buduć. Ciabie nie pastavili na miesca — ty navat niejkija terytoryi zachapiŭ. Heta zaachvočvaje da dalejšych dziejańniaŭ», — kaža Frydman. 

Jašče adnym faktaram, jaki matyvuje Pucina na praciah ahresii, ekśpiert nazyvaje stały ŭzrost rasijskaha prezidenta.

«Jon zusim nie małady. Bijałahičnaha času, kab pasprabavać vypravić, jak Pucin ličyć, «pamyłki 1989-1991 hoda», viarnuć stračany ŭpłyŭ, zastałosia niašmat. Nie zadavolicca jon kavałkami Ukrainy, jakija jašče nichto aficyjna nie pryznaje častkaj Rasii. Toj mir, jaki moža być ciapier, — heta drenny mir dla Rasii. Pucin niešta atrymaŭ, ale nie dasiahnuŭ svaich met. Nie ŭjaŭlaju, kab jon skazaŭ: nu dobra, choć niešta adščapili — i hetaha chopić», — kaža analityk. 

Šmat chto z ekśpiertaŭ znachodzić paraleli pamiž tym, što adbyvajecca ciapier, i Miunchienskim pahadnieńniem 1938 hoda, paśla jakoha ŭ chutkim časie pačałasia Druhaja suśvietnaja vajna.

«Hałoŭny pryncyp Miunchienskaha pahadnieńnia byŭ u tym, što los Čechasłavakii vyrašali inšyja, a Čechasłavakija ni ŭ čym nie ŭdzielničała — jaje pastavili pierad faktam. Kali ŭjavić, što Tramp choča damovicca z Pucinym i vyrašyć los Ukrainy biez Ukrainy — dyk voś heta byŭ by «novy Miunchien». Ale pakul dosyć sumnieŭna, što takoje atrymajecca. Bo Ukraina, u adroźnieńnie ad Čechasłavakii, zmahajecca», — kaža Frydman. 

Alaksandr miarkuje, što Pucin, biezumoŭna, choča «novy Miunchien». Bo toj zajmaŭsia hetaj temaj, zachaplaŭsia Miunchienskim pahadnieńniem — i razvažaje ŭ hetych katehoryjach.

«Moža, Tramp by i pahadziŭsia — voś jon nie vielmi cikavicca historyjaj. Trampu hałoŭnaje — vyrašyć pytańnie jak maha chutčej. Ale nie vyhladaje, što možna arhanizavać «novy Miunchien». Voźmiem choć by toje, što Tramp vyrašyŭ, što adbudoŭvać Ukrainu i zabiaśpiečvać jaje biaśpieku budzie Jeŭrasajuz. Chiba možna pastavić Jeŭropu prosta pierad faktam i skazać: «Vy zrobicie tak i tak, apłacicie toje i hetaje»? Nu heta ž nie surjozna. A kali Jeŭropa adkaža: «A my nie budziem płacić»? Pry ŭsioj stupieni zaležnaści ES ad ZŠA ŭ płanie biaśpieki, Jeŭropa — heta mocny samastojny aktar», — havoryć analityk. 

Kamientary da artykuła